Ռեզյումե. 2012 թվականին ծերության կենսաթոշակը կազմել է 110-125 լարի (110 լարի՝ մինչև 67 տարեկան, 125 լարի՝ 67տ+ և ավելի բարձր տարիքի թոշակառուների համար)։ Իշխանափոխությունից հետո՝ 2013 թվականի սեպտեմբերից, կենսաթոշակը հասցվել է 150 լարիի։ Սակայն նկատենք, որ 2013-ի համար կենսաթոշակի մոտավորապես նման բարձրացում նախատեսված էր նախորդ կառավարության կողմից խորհրդարան ներկայացրած 2013-ի բյուջեի նախագծով։

Կենսաթոշակի չափը տարբերակված է ըստ տարիքային խմբերի և աշխարհագրական դիրքի։ 2023 թվականի հունվարից նվազագույն կենսաթոշակի չափը (մինչև 70 տարեկան անձանց համար) կազմում է 295 լարի։ Ամենաբարձր կենսաթոշակը ստանում են բարձրլեռնային շրջանում բնակվող 70տ+ բնակչությունը, որտեղ կենսաթոշակը կազմում է 438 լարի։ Իրակլի Զարքուան խոսում է կենսաթոշակի ամենաբարձր չափի մասին՝ փորձելով ավելի տպավորիչ ներկայացնել ծերության կենսաթոշակի չափը։ Նրա օպոնենտը պատասխանում է, որ հիմնական կենսաթոշակը շատ ավելի քիչ է՝ 295 լարի։

«Փաստ-մետր»-ի գնահատմամբ՝ Իրակլի Զարքուայի հայտարարությունը հիմնականում համապատասխանում է իրականությանը, իսկ Գիորգի Վաշաձեի հայտարարությունը ճիշտ է։

Վերլուծություն

«Պալիտրանյուսի» եթերում, Խորհրդարանական մեծամասնության անդամ Իրակլի Զարքուայի և «Ռազմավարություն Աղմաշենեբելի» առաջնորդ Գիորգի Վաշաձեի «դիմակայության» թեմաներից մեկը 2012 թվականին և այսօր եղել է կենսաթոշակի չափը։ Իրակլի Զարքուայի խոսքով՝ «2012 թվականին թոշակը 110 լարի էր... Այսօր բարձրլեռնային շրջանում կենսաթոշակը 70 տարեկանից բարձր անձանց համար կազմում է 438 լարի»։ Գիորգի Վաշաձեի խոսքով՝ «2013 թվականի բյուջեում կենսաթոշակը 150-160 լարի էր... այսօր հիմնական կենսաթոշակը 295 լարի է», երկուսի կարծիքով՝ հակառակորդի հայտարարությունը սուտ է։ «Փաստ-մետր»-ը ճշտել է նրանց հայտարարությունների ճշգրտությունը։

2012 թվականին, երբ իշխանության եկավ «Վրացական երազանքը», տարիքային կենսաթոշակը կազմում էր 110-125 լարի (110 լարի՝ մինչև 67 տարեկան թոշակառուների համար, 125 լարի՝ 67 և բարձր թոշակառուների համար)։ Իշխանափոխությունից հետո՝ 2013 թվականին, կենսաթոշակի չափը հավասարեցվեց բոլոր կատեգորիաների կենսաթոշակառուների համար, իսկ հետո՝ 2013 թվականի սեպտեմբերից կենսաթոշակը բարձրացավ մինչև 150 լարի։ Սակայն նկատենք, որ 2013-ի համար կենսաթոշակի մոտավորապես նման բարձրացում նախատեսված էր նախորդ կառավարության կողմից խորհրդարան ներկայացրած 2013-ի բյուջեի նախագծով։ Մասնավորապես, բյուջեի նախագծով կենսաթոշակային փաթեթի չափը, որը կենսաթոշակի հետ մեկտեղ ներառում էր առողջության ապահովագրությունը, ամսական կազմում էր 100 դոլար (համարժեքը լարիով)։

Այսօր կենսաթոշակի չափը տարբերակված է ըստ տարիքային խմբերի և աշխարհագրական դիրքի։ 2023 թվականի հունվարից մինչև 70 տարեկան կենսաթոշակառուների կենսաթոշակն ավելացել է 35 լարիով և կազմել 295 լարի, իսկ 70 և բարձր տարիքի կենսաթոշակառուներինը՝ 65 լարիով և դարձել 365 լարի։ Բարձրլեռնային բնակավայրում բնակվող թոշակառուները կենսաթոշակի հավելավճար են ստանում իրենց կենսաթոշակի 20 տոկոսի չափով։ Ըստ այդմ՝ լեռնային բնակավայրում ապրող թոշակառուի կենսաթոշակը կազմում է 354 լարի, իսկ 70 տարեկանից բարձր բնակչությանը՝ 438 լարի։

Իրակլի Զարքուան խոսում է կենսաթոշակի առավելագույն չափի մասին, իսկ նրա հակառակորդ Գիորգի Վաշաձեն, ընդհակառակը, կենտրոնանում է կենսաթոշակի նվազագույն դրույքաչափի վրա։ Ըստ այդմ՝ նրանցից մեկը փորձում է ավելի տպավորիչ ներկայացնել կենսաթոշակի չափը, իսկ մյուսը՝ հակառակը։

Կենսաթոշակ կամ այլ եկամուտ դիտարկելիս պետք է հաշվի առնել սպառողական գների աճը, այսինքն՝ գնաճի ցուցանիշը։ Ժամանակի ընթացքում գնաճի պատճառով արժույթի գնողունակությունը նվազում է։ Ուստի մենք պետք է դիտարկենք իրական կենսաթոշակը։ 2012-2022 թվականներին տարիքային անվանական կենսաթոշակը ամեն տարի չբարձրանալու պատճառով, որոշ տարիներին իրական կենսաթոշակը նվազել է։ Ինչը նշանակում է, որ թոշակառուն կարող էր իր թոշակով ավելի քիչ ապրանքներ և ծառայություններ գնել, քան նախորդ տարի։ Ընդհանուր առմամբ, 2013-2022 թվականներին կենսաթոշակի նվազագույն չափը իրական արտահայտությամբ աճել է 47.5%-ով։ Այստեղ հարկ է նշել, որ 2021-2022 թվականներին, թեև կենսաթոշակն աճել է, բայց իրական արտահայտությամբ (այսինքն՝ կենսաթոշակի գնողունակությունը) նվազել է։ 2023 թվականին կենսաթոշակի չափն ավելացել է բոլոր կատեգորիաների կենսաթոշակառուների համար, որքանով է այս բարձրացումը իրական, կախված է գնաճի մակարդակից։

Գծապատկեր 1. Նվազագույն կենսաթոշակի չափը, անվանական և իրական ցուցանիշներով, 2012-2022 թթ.

Աղբյուր՝ Սոցիալական ծառայությունների գործակալություն, հեղինակային հաշվարկներ